Poprzedni wpis stanowił swoiste wprowadzenie do zagadnień związanych z obligacjami contingent convertibles (CoCos). Analizie poddane zostały poszczególne klauzule, które determinują hybrydowy charakter tych instrumentów dłużnych. Dzisiejszy wpis chciałbym poświęcić krótkiemu omówieniu praktycznego ich zastosowania, a tym samym uczynić oba wpisy całościowym zaprezentowaniem analizowanej tu tematyki.
Na wstępie należy podkreślić, że choć obligacje contingent convertibles (CoCos) zostały wykreowane przez pakiet regulacyjny CRD IV, w skład którego wchodzi dyrektywa CRD oraz rozporządzenie CRR, to ich praktyczne zastosowanie wynika także z przepisów dyrektywy BRRD, której efektem implementacji jest przede wszystkim ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (dalej: ustawa o BFG). Tym samym w kontekście wykorzystania obligacji contingent convertibles mieszają się poniekąd dwa porządki regulacyjne. Wynika to z faktu, że choć konstrukcyjne elementy nowych obligacji zostały szeroko opisane w rozporządzeniu CRR, to, zgodnie z treścią uzasadnienia do ustawy z dnia 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, ustawy o obligacjach, ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji oraz niektórych innych ustaw, polski ustawodawca znalazł dla nich zastosowanie przede wszystkim na tle mechanizmów kształtujących instytucję przymusowej restrukturyzacji.
Ograniczenie autonomicznego użycia obligacji contingent convertibles (CoCos) wynika przede wszystkim ze zbyt niskiego ustalenia progu inicjującego, który oscyluje między 5.125% (low-trigger CoCos) a 7% (high-trigger CoCos) kapitału podstawowego. Aktualnie, zgodnie z szeregiem wymogów regulacyjnych, banki posiadają kapitał podstawowy na poziomie 15%, a jakiekolwiek zbliżenie ich poziomów do progów inicjujących determinuje konieczność wszczynania przymusowej restrukturyzacji. Potwierdzają to również doświadczenia europejskich banków. Należy bowiem podkreślić, iż w zachodniej Europie w żadnym wypadku przymusowa restrukturyzacja nie była poprzedzona uruchomieniem ustalonego mechanizmu absorpcji strat przez obligacje contingent convertibles (CoCos) wedle parametrów wynikających z rozporządzenia CRR[1], zaś ewentualne ich umarzanie / konwertowanie na akcje obejmowało od razu wszystkie składniki kapitałów własnych banków w ramach korzystania z instrumentów przymusowej restrukturyzacji. Oznacza to, że mechanizm zdarzenia inicjującego nie zadziałał poprawnie, ponieważ według założenia powinien on zapobiegać działaniom restrukturyzacyjnym czy likwidacyjnym banków.
W praktyce oznacza to, iż użyteczność obligacji contingent convertibles (CoCos) sprowadza się wyłącznie do zwiększenia skuteczności przeprowadzania procedury przymusowej restrukturyzacji. Polski ustawodawca wprowadzając do porządku prawnego tego rodzaju obligacje umożliwia bankom utworzenie swoistej poduszki kapitałowej, która będzie wykorzystywana w oparciu o zasadę ustanowioną treścią art. 440 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe[2] (dalej: p.u.). Zastosowanie kapitału na gruncie tego przepisu będzie uzależnione od tego, czy mamy do czynienia z tradycyjną upadłością banku czy z przymusową restrukturyzacją. W przypadku upadłości zaspokajanie następuje w kolejności od pierwszej kategorii. Należy jednak pamiętać, iż wypłata gwarantowanych depozytów przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny następuje w momencie spełnienia warunku gwarancji (w przypadku banku będzie to dzień zawieszenia działalności banku przez Komisję Nadzoru Finansowego oraz wystąpienia do sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości albo wystąpienia z tym samym wnioskiem przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny odnośnie podmiotu w restrukturyzacji).
Odmiennie mechanizm ten jawi się w przypadku przymusowej restrukturyzacji, w trakcie której mamy do czynienia nie z zaspokajaniem, lecz z umarzaniem należności. Dodatkowo, co należy podkreślić, w kolejności odwrotnej do tej, która została ustalona na gruncie art. 440 p.u., tj. Bankowy Fundusz Gwarancyjny rozpoczyna umarzanie należności od akcji, następnie przechodzi do obligacji contingent convertibles (CoCos) zaliczonych do kapitału dodatkowego, itd. Należy jednak pamiętać, że depozyty ubezpieczone nie będą tu, co do zasady, wypłacane, a zostaną przeniesione do banku przejmującego albo do instytucji pomostowej, ponieważ wszczęcie przymusowej restrukturyzacji nie jest uznawane jako spełnienie warunku gwarancji.
W oczekiwaniu na wprowadzenie na polski rynek nowych instrumentów kapitałowych możemy jedynie przypuszczać, jakie przyniesie to skutki dla bezpieczeństwa funkcjonowania banków. Wnioski, które możemy wyciągnąć w związku z przeprowadzeniem przymusowej restrukturyzacji banku Credit Suisse i praktycznym wykorzystaniem obligacji contingent convertibles (CoCos) nie pozwalają na nadmierny optymizm. Bowiem w ramach tejże procedury nie dostosowano się do ustalonej kolejności umarzania instrumentów kapitałowych, pozostawiając akcje banku kosztem posiadaczy obligacji hybrydowych. Trudno jednak zakładać, żeby tego rodzaju wyjątek stał się w przyszłości regułą, ponieważ doprowadziłoby to do zatarcia różnicy między obligacjami hybrydowymi a akcjami, a tym samym czyniło bezzasadnym wprowadzanie tych obligacji do porządku prawnego.
Autor: dr Rafał Chybiński
[1] progi wskazane zostały powyżej
[2] Modyfikacja treści art. 440 p.u. na potrzeby wpisu :
kategoria 1 - Należności BFG
kategoria 2 - Należności z tytułu depozytów ubezpieczonych
kategoria 3 - Należności z tytułu depozytów nieubezpieczonych
kategoria 4 - odsetki, sądowe kary, należności jednostki zarządzającej
kategoria 5 - m.in. pożyczki podporządkowane (instrumenty inne niż MREL)
kategoria 6 - obligacje MREL
kategoria 7 - zobowiązania podporządkowane niezaliczone do funduszy własnych
kategoria 8 - należności z tytułu zobowiązań zaliczanych funduszy własnych (Tier II)
kategoria 9 - należności z tytułu zobowiązań zaliczanych funduszy własnych (Kapitał dodatkowy Tier I)
kategoria 10 - należności z tytułu zobowiązań zaliczanych funduszy własnych (kapitał podstawowy Tier I)
Design by Proformat